Uit mijn comfortzone in Parijs

Eigenlijk ben ik helemaal niet van moderne kunst. Ik vind het vaak ingewikkeld en bedreigend, waarschijnlijk omdat ik het te weinig begrijp. Het feit dat ik mij tijdens een lang weekend Parijs voor Fondation Louis Vuitton bevond, had dan ook alles te maken met de misleidende naam en het must-see gehalte van het gebouw.

Een ijsberg met zeilen
Fondation Louis Vuitton is een gigantisch gebouw dat als een abusievelijk geland ruimteschip oprijst uit het groen van Bois de Boulogne ten Westen van Parijs. Het is de creatie van architect Frank Gehry, bekend van het Guggenhiem Museum in Bilbao. Hij liet zich inspireren door het oude Grand Palais, gebouwd voor de wereldtentoonstelling in Parijs in 1900. Gehry´s ontwerp is opgebouwd uit witte bouwblokken (ijsbergen volgens hemzelf) omringd door twaalf glazen zeilen. Deze zeilen bestaan uit ruim 3600 glazen panelen op houten spanten, elk met een andere vorm. Foto´s tonen het gebouw met alleen doorschijnend glas, wie het nu bezoekt ziet een combinatie van oranje, blauw en groen.

Filantropisch of eigenbelang?
Volgens LVMH* is deze op 27 oktober 2014 geopende Fondation Louis Vuitton een nieuwe fase in de filantropische activiteiten van de groep en haar huizen en een belichaming van hun steun aan kunst, cultuur en erfgoed van de afgelopen vijfentwintig jaar. Dat klinkt nogal narcistisch, zeker in het licht van de grootsheid van het gebouw en critici beklagen zich er over dat het museum alleen ruimte biedt aan gevestigde kunstenaars en niet het jonge talent.  In de reisgids lezen wij ook dat Bernard Arnault (President van de Fondation Louis Vuitton) een plek zocht voor zijn kunstcollectie en die van LVMH.

Persoonlijk verdenk ik zo iemand dan onmiddellijk van belastingontduiking.

De account die op een goede dag zegt dat meneer Arnault nu toch echt iets met zijn geld moet doen, voordat het wegvloeit. Arnault heeft sinds zijn ontmoeting met Gehry in 2001 al een natte droom en er is nog wel een stukje grond ten westen van Parijs beschikbaar. Met het juiste netwerk staat er binnen enkele jaren een museum voor kunst uit de 20ste en 21ste eeuw.

Een gecompliceerd gebouw
Hoe dan ook, het gebouw is de moeite waard om naar binnen te gaan, zeker op een mooie dag. Een glazen lift brengt je naar de vierde en hoogste etage, wat evenals de derde, een dakterras is om over heen te wandelen en je te vergapen aan de constructie en het uitzicht over Parijs.  Een leuk nationalistisch weetje: de dakterrassen zijn van Nederlandse maak.

Wie hier loopt, kan zich goed voorstellen dat meer dan 400 mensen met behulp van robots serieus gepuzzeld hebben aan de realisatie van dit gecompliceerde gebouw. Een timelaps filmpje op de website van Fondation Louis Vutton geeft dit proces in een behapbare anderhalve minuut weer.

Het onbekende
De tentoonstelling ten tijde van mijn bezoek toont het werk van elf Chinese artiesten uit de collectie van Fondation Louis Vuitton. Had ik al niets met moderne kunst, Chinese kunst zegt mij al helemaal niets. Wel even kijken, want we zijn er nu toch. Daarnaast is het ook leuk iets te bezoeken wat je uit jezelf niet zou hebben uitgekozen. Wie weet wordt ik nog positief verrast.

Chinees vakmanschap
En dat word ik. Zeker niet door alles (ik heb niets met opengesneden herten en dode bomen), maar de schilderijen van Zhang Huan vind ik prachtig. Hij maakt ze met as dat hij met behulp van honderd assistenten uit tempels haalt. Blijkbaar is dat toegestaan, het lijkt mij nogal heilig. De kunstenaar ziet het als spiritueel, want het is dit aspect in combinatie met Maoïstisch iconografie, waarmee hij een eerbetoon brengt aan de gemeenschappelijke ziel van zowel de levende als de doden. Ik zie vooral twee hele grote schilderijen en verwonder mij over de precisie en realiteit van het werk. Zowel van veraf als dichtbij blijven de schilderijen van Huan indrukwekkend vakmanschap.

Zhang Huan, National Day, 2009 | ash on linen

Zhang Huan, detail van Great Leap Forward, 2007 | ash on linen

Een tweede verrassing zijn de filminstallatie. Virtual reality en de werkelijke wereld lopen door elkaar heen en enkelen zijn misselijkmakend, zoals een rollercoaster dat ook kan zijn. Niet allemaal even aansprekend en toch blijf je kijken.

Verplaatsing en immigratie
Dat laatste geldt zeker voor de installatie Ten Thousand Waves door Isaac Julien, een Engelse kunstenaar van Caribische afkomst. Stel je voor: een grote donkere zaal met meerdere projectieschermen. Ga zitten op de grond en laat jezelf opgaan in de filmdialoog van de schermen om je heen. De hogere thema’s zijn verplaatsing en immigratie. Het verhaal die van de 23 illegale Chinese vissers die in 2004 in Morecambe Bay (Engeland) door het opkomende tij werden weggevaagd naast de zestiende eeuwse Chinese legende waarin Mazu, godin van de zee, de zeilers juist redt. Oude beelden wisselen zich af met met nieuwe, verschillende camerastandpunten verschijnen op verschillende schermen en dat alles met op de achtergrond een fluisterende vrouwenstem, waarvan ik mij niet eens meer kan herinneren of het Chinees of Engelstalig was. Eén grote beleving.

Regenwater en LED-verlichting
Wie het museum verlaat, doet dit niet voordat hij langs het waterbasin aan de voet van het gebouw is gelopen. Opgevangen regenwater stort zich uit over een brede trap en verdwijnt in een gracht langs het museum. Prismavormige gele glazen kolommen vormen een moderne zuilenrij, waarom is mij niet duidelijk, maar mooi is het wel (naslag leert mij dat het hier gaat om werk van de Deense kunstenaar Olafur Eliasson, genaamd Inside the Horizon; het is een LED-licht systeem met gekleurd glas, spiegels en geluid)

Al bij al is Fondation Louis Vuitton bij mooi weer zeker een bezoek waard. Is het niet helemaal om de collectie, dan toch zeker om de constructie en het uitzicht over Parijs.

Fondation Louis Vuitton
8 Avenue du Mahatma Gandhi, 75116 Paris, France
Telefoon: +33 (0)1 40 69 96 00

A selection of works by Chinese artists from the Collection (27 januari – 29 augustus 2016)

* LVMH: Louis Vuitton Moët Hennessy of Moët Hennessy Louis Vuitton is het grootste conglomeraat ter wereld van luxeproducten

Informatie over de bouw van het project komt mede van de website van De Architect.