Klassen van dertig kinderen, een leerkracht die aan zijn taks zit en dan jouw drukke en opstandige kind dat net die druppel is die de emmer doet overlopen. School roept om een onderzoek op ADHD en voordat je het weet, word je verzocht over te gaan op medicatie voor je kind en je alvast te verdiepen in bijzonder onderwijs.
Het zijn verhalen uit de krant en mijn omgeving. Ik weet dus dat het gebeurt. En toch zakt elke keer mijn broek weer af als ik er over hoor. Het kan toch niet zo zijn dat de school van mijn zoon de enige school in Nederland is die wel in staat is om te gaan met een kind met ADHD en ODD?
Regulier onderwijs zonder al te veel excessen
Ik schreef al eerder een blog over opstandige kinderen in de klas en de schorsing van oudste vorig jaar geeft aan dat ook in ons geval het niet altijd loopt zoals je zou willen. En toch zit hij nog steeds op regulier onderwijs, zonder al te veel excessen. Ja, hij slikt medicatie om zijn schoolperiode te kunnen overbruggen. Niet vanuit het uitgangspunt dat zijn leerkracht hem anders niet aan kan, maar omdat hij zelf dan stukken minder last heeft van geluid en beweging om hem heen, dat bij hem veel harder binnenkomt dan bij ons. Minder last, betekent niet alleen beter kunnen concentreren, maar ook dat hij minder overprikkeld raakt en dus minder (snel) geïrriteerd reageert op zijn omgeving. Fijn voor zijn klasgenoten en juf, maar bovenal fijn voor hemzelf!
Geaccepteerd en gewaardeerd om wie hij is
Dit alles wil niet zeggen dat medicatie het antwoord is, het is slechts één van de hulpmiddelen die je kunt inzetten om ADHD en ODD hanteerbaar te maken voor zowel het kind als diens omgeving. Oudste heeft geluk dat zijn klas geen 30 maar 24 leerlingen telt, toch denk ik dat het allerbelangrijkste de houding van zijn klasgenoten en leerkrachten is. Hij wordt geaccepteerd en gewaardeerd om wie hij is. School is daarmee een veilige plek voor hem, waar hij welkom is, ook als het een keer mis is gegaan.
Waarom werkt het bij ons op school?
Het heeft mij aan het denken gezet. Hoe komt het dat het voor onze oudste wel werkt op school? Ik kom tot een aantal cruciale factoren:
- Erken dat er een probleem is en dat je bereid bent hieraan te werken
Je mag als ouder wellicht het gedrag niet herkennen, maar als school aangeeft dat jouw kind zich onhandelbaar opstelt in de klas, zul je er toch iets mee moeten. En dat gaat verder dan het probleem terugleggen bij school, het gaat immers om jouw kind. School heeft jou nodig. Zeker als het negatieve gedrag zich thuis niet voordoet, is de stap om een diagnose te laten stellen wellicht groot, maar als het handvatten biedt om verder te kunnen, zou ik het zeker aanraden. - Wees duidelijk en open in je communicatie met school
Toen de oudste dwars en opstandig gedrag begon te vertonen, heb ik alle lijnen met school strak aangetrokken. Ik zorgde ervoor altijd bereikbaar te zijn, stuurde updates over zijn diagnosetraject en coaching en vroeg aan het begin van elk schooljaar een kennismakingsgesprek aan met zijn nieuwe leerkracht. Ik liet de leerkrachten weten als er thuis iets was voorgevallen wat een negatief effect kon hebben op zijn gedrag in de klas en deelde tips en trucs die in de omgang met mijn oudste werkte. - Het kind hoort op school
Het patroon van ‘opstandig in de klas = naar huis mogen’ is zelfs voor een vierjarige makkelijk te herkennen, met als gevolg dat hij daar naar gaat handelen. In feite wordt zijn dwarse gedrag beloond, terwijl hij moet leren dat hij overdag op school hoort te zitten. Naast mijn eigen bereidwilligheid is mijn uitgangspunt dat daar waar het probleem zich voordoet, het ook opgelost dient te worden. Dat wil niet zeggen dat ik mijn kind nooit een middag thuis heb gehouden, soms is het voor alle partijen in kwestie beter om even niet met elkaar geconfronteerd te worden. Het mag echter niet het uitgangspunt of een patroon worden. - Zorg voor een plek waar het kind zich terug kan trekken
Als het even niet meer gaat, is het heel fijn dat je weet dat er een plek is waar je (onder toezicht) naar toe kunt. Een leeg klaslokaal of kantoortje waar het kind na een woedeuitbarsting tot rust kan komen, maar ook waar hij naar toe kan om zo’n uitbarsting juist te voorkomen. In sommige situaties kan even alleen op de gang al uitkomst bieden. - Maak duidelijke afspraken met school waar iedereen zich aan dient te houden
Onze oudste kan praten als Brugman en als het hem uitkomt neemt hij alles letterlijk. Het is dus de zaak hem bij de les te houden en geen ruimte voor vrije interpretatie te geven. Zo is de afspraak dat hij na drie waarschuwingen de klas uit moet. De vraag is alleen, wat is precies een waarschuwing? Zeker voor een kind bij wie al zoveel tegelijkertijd binnenkomt. Visualeer het, was mijn oplossing. Elke waarschuwing is een gele kaart, twee gele kaarten betekent daarna een rode en hij weet dondersgoed wat dat inhoudt. En zeg als leerkracht nooit ‘wie niet wil meedoen met de les, kan naar huis gaan.’ - Kijk naar de behoefte van het kind
Een kind met ADHD en ODD kan minder lang stil zitten dan een kind die dit niet heeft. Je kunt dit als docent maar beter accepteren, zodat je de onrust voor kunt zijn. Mijn oudste heeft regelmatig met onbeschreven briefjes naar de administratie van school gelopen, puur om hem even zijn bewegingsvrijheid te geven. Ook zit hij al jaren achterin de klas, het liefst in een hoek, waar hij zo min mogelijk last heeft van de ruis om hem heen. Hij heeft een koptelefoon en een studiebuddy die hij naar eigen gelieven in kan zetten. Eigenlijk is het net als bij een puppy cursus: veel liefde en korte, heldere instructies met een beloning achteraf. - Vermijd fysiek contact
Dit geldt in ieder geval voor mijn oudste zoon. De natuurlijke neiging om hem tegen te houden wanneer hij ontploft, is groot. Zeker als hij los wil gaan op de uitdager in kwestie. Toch is het verstandig in het geval van een vechtpartij de ander mee te nemen in plaats van mijn oudste tegen te houden. Woede maakt hem ongekend sterk en omdat het hier om ADHD en ODD gaat, zal elk kalmerend advies op dat moment niet tot hem doordringen. Wij hebben de duidelijke afspraak met school dat ze hem in zo’n situatie laten gaan, mede omdat we inmiddels weten dat hij altijd naar huis zal lopen. - Neem het niet persoonlijk
Een kind met ADHD en ODD zal jou, als docent, zeker uitproberen. Dat heeft niets met jou als persoon te maken, maar alles met het feit dat je nieuw voor hem bent. En nieuw is veelal beangstigend. Hij wil weten waar hij staat en valt daarmee terug in gedrag dat voor hem bekend is, namelijk dwars en opstandig. Het risico dat hij daarmee neemt, is nihil, want de klas uit gestuurd worden, is een vertrouwd verschijnsel voor hem. Datzelfde kind zal je gezag niet automatische accepteren omdat je nou eenmaal de leerkracht bent, je zult het moeten verdienen om wie je bent. Benader hem daarom ook op ‘eyelevel’, ga niet in de verdediging om je gelijk te krijgen, maar geef hem ruimte om aan je te wennen. Realiseer je dat het kind zichzelf evenveel in de weg zit als jou en waarschijnlijk meer. - Een gedragsstoornis is niet per definitie negatief
Een kind met ADHD en ODD zal vaak niet op zijn beurt wachten, maar het antwoord of zijn reactie door de klas roepen. Dat komt wellicht dwars over, maar wat als het nou eens enthousiasme is? Als zijn late reactie op het niet wegleggen van zijn boeken, voortkomt uit het feit dat hij helemaal op was gegaan in zijn werk of spel? Als zijn commentaar op zijn medeleerlingen voortkomt uit het feit dat de kinderen naast hem al de hele tijd zitten te fluisteren (wat bij hem tien keer zo hard binnenkomt)? Als zijn directe antwoord oprecht bedoeld is en niet brutaal? Of de vechtpartij op het schoolplein getriggerd werd door de uitdagende opmerking van een heel ander kind dat pas praat als de leraar zich heeft omgedraaid? Realiseer je dat dit soort kinderen vaker bekritiseerd worden dan gecomplimenteerd. Wat als hij doorkrijgt dat jij hem voor vol aanziet en niet als de vanzelfsprekende onruststoker in de klas? Je zou zomaar je meest loyale leerling hebben gevonden.
Natuurlijk is bovenstaand niet zaligmakend. Elk kind is anders en de éne docent is beter dan de ander in de omgang met kinderen die graag buiten de lijntjes kleuren. Je kunt als ouder het gevoel hebben niet gehoord te worden door school en vice versa. Is het dan verstandig tegen de klippen op je kind op die school te willen houden? Ik denk het persoonlijk niet. Uiteindelijk gaat het om zijn belang en dat is een omgeving die het beste uit hem weet te halen binnen de bandbreedte waar hij om vraagt.
In bovenstaande tekst spreek ik over het kind als ‘hij’, maar het kan natuurlijk net zo goed ‘zij’ zijn.
Leave A Reply